İfade Özgürlüğü HELP Çevrimiçi Kursu (HELP Online course on Freedom of Expression)
A. Arka Plan ve Amaç
Etkili bir demokrasi ve Sözleşme'nin “Giriş” bölümünde belirtilen insan haklarına saygı bağlamında, ifade özgürlüğü son derece önem arz etmektedir. Bağımsız ve tarafsız mahkemelerce korunan ifade özgürlüğü hakkının geniş bir garantisi olmadan, demokrasiden söz edilemeyecektir. Mahkeme, pek çok kararında ifade özgürlüğünün “demokratik bir toplumun temel dayanaklarından ve ilerlemesi ve her bireyin kendini gerçekleştirmesi için temel koşullardan birini oluşturduğunu” defalarca belirtmektedir. Avrupa insan haklarını koruma sistemi içerisinde ifade özgürlüğü, Sözleşme'nin 10. maddesi uyarınca korunan bir hak ve aynı zamanda toplantı özgürlüğü gibi Sözleşme kapsamında korunan diğer hakların da bir bileşenidir. Hal böyle olmakla birlikte ifade özgürlüğü, özel hayata saygı gösterme hakkı, din ve vicdan özgürlüğü vb. AİHS tarafından korunan diğer haklarla da kimi durumlarda çatışabilmektedir. Ayrıca, yetkililerin Sözleşme'nin 10. maddesinin 2. fıkrasında yer alan kamu düzeni, ulusal güvenlik veya kamu sağlığı gibi çıkarları veya değerleri korumaları gerektiğinde de çatışma ortaya çıkabilmektedir. Bu tür bir çatışma meydana geldiğinde Mahkeme, bir hakkın veya diğerinin çıkarlarının önceliklerini belirlemek için bir denge kurmaktadır. Birisi ifade özgürlüğü olan çatışan menfaatlerin dengesi, ikincisinin önemini de hesaba katmaktadır. Mahkeme, Sözleşme'nin 10. maddesinin uygulanması noktasında muazzam bir içtihat hacmi oluşturmuştur. İfade özgürlüğü ile ilgili davalarda karar verme aşamasında, yerel mahkemelerin AİHM tarafından geliştirilen standartları ulusal düzeyde uygulamaları gerekmektedir. Bu ücretsiz HELP çevrimiçi kursu, hukuk uzmanlarına, ifade özgürlüğü ile ilgili Avrupa standartlarını anlama ve Sözleşme'nin 10. maddesini ulusal düzeyde etkin bir şekilde uygulama konusunda yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Konular sunumlar, etkileşimli ekranlar, bilgi testleri ve yansıtıcı alıştırmalar kullanılarak pratik bir şekilde incelenmiştir. Kurs Eylül 2016'da geliştirilmiştir.
B. Hedef Kitle
Bu ücretsiz çevrimiçi kurs öncelikle tüm hukuk uzmanlarına (hâkimler, savcılar, avukatlar veya mahkeme personeli) yöneliktir. Ayrıca, ulusal insan hakları kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, üniversite öğrencileri vb. dâhil olmak üzere diğer kamu kurumları/kuruluşları tarafından da kullanılabilir.
C. Kurs İçeriği
Kursta sırasıyla 1. Giriş (Tanım; İfade Özgürlüğünün Uluslararası Çerçevesi (FoE); İfade Özgürlüğüne genel bakış; Korunan konuşmanın piramidi) 2. Genel hususlar (Anahtar kavramlar; Kapsam ve kabul edilebilirlik; Sınırlamalar; Devletin yükümlülükleri; Hakların dengesi ve birbirine bağlanabilirliği; Düzeltme/tazminat) 3. Hakaret (Tanım ve diğer kavramlardan farklılıklar; Yasal gerekçeler; Standartlar ve değerlendirme kriterleri; AİHM kararları; Hakarete karşı korumalı konuşma; Mahkeme'nin rolü; Hakaret davalarında hakların dengelenmesi ve takdir payı) 4. Pratik uygulama konularına ayrıntılı bir şekilde değinilmektedir.
D. Kursun Geliştirilmesi ve Uygulanması
Kurs, “Türk Yargısının İfade Özgürlüğü Konusunda Kapasitesinin Güçlendirilmesi Ortak Projesi” kapsamında Avrupa Konseyi / Avrupa Birliği ile işbirliği içerisinde, Avrupa Konseyi HELP Birimi tarafından geliştirilmiştir. Kurs, başlangıçta Türk hukukçular için HELP metodolojisi kullanılarak geliştirilmiş ve daha sonra AK üyesi diğer ülkelerdeki hukuk uzmanlarının kullanımı için uyarlanmıştır. Kurs, Türkiye, Arnavutluk, Bosna Hersek, eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti, Karadağ ve Sırbistan'da uygulanmıştır. Kurs İngilizce, Arnavutça, Boşnakça, Makedonca, Sırpça ve Türkçe dillerinde kullanıcıların istifadesine sunulmaktadır.
- Tutor: Muhammed Taha BUYUKTAVSAN
- Tutor: Seran Karatari Kostu